Wie kan begeleiden bij burn-out? Zijn Mentale Vitaliteitcheques een antwoord?
Recent zijn er bekommernissen in de pers verschenen over de juiste vorm van begeleiding bij burn-out. Welnu, juist om kwalitatieve zorg te waarborgen is in maart j.l. de Vereniging van Erkende Stress- en Burn-outcoaches opgericht. De vereniging telt inmiddels meer dan 200 leden. Deze vereniging heeft tot doel:
- Het bewaken van de belangen van de mensen in begeleiding (coachees)
- Het bevorderen van deskundigheid, de praktijk, het wetenschappelijk onderzoek op het gebied van begeleiding naar mentale vitaliteit.
Onder dit vakgebied valt:
- Voorkomen en bestrijden van spanningsklachten, stress, overspanning en burn-out.
- Het begeleiden van re-integratie en voorkomen van terugval na ziekteverzuim als gevolg van spanningsklachten.
- Het adviseren en begeleiden van organisaties bij het realiseren en/of behouden van een mentaal gezond werkklimaat en het bestrijden dan wel voorkomen van overmatige werkgerelateerde spanning.
- Bijdragen aan uitoefening van het vak op wetenschappelijk en ethisch verantwoorde wijze. Bewaken dat de leden werken volgens de gedragscode van stress en burn-outcoaches.
- Het bevorderen van (kennisnemen van) onderzoek in stress en burn-outbegeleiding en de verspreiding van de resultaten hiervan onder de leden.
- Het bevorderen van intercollegiale contacten onder de leden via o.m. een website, studiedagen, intervisies en sociale media.
- Bevorderen van kennis over het vak naar individuen, organisaties, maatschappij en politiek.
- Het bevorderen van de professionele belangen van de coaches en deskundigen in stress en burn-out coaching.
- Klachtbehandeling via een klachtencommissie (in opbouw).
Dat mensen met spanningsklachten deskundig én evidenced based worden begeleid, vindt de vereniging essentieel. Daarom stelt de vereniging strikte eisen aan ervaring en opleiding. De coaches en psycholoog-coaches hebben naast relevante werkervaring, een bachelor, master of doctor diploma. Ze hebben minimaal 12 dagen opleiding na hun bachelor of master gevolgd. Minstens 6 dagen stress en burn-out coaching gevolgd aan een erkende evidenced based opleiding en minstens 6 dagen coachvaardigheden. Beeldvorming, ethiek en ook kennis van psycho-sociale problematiek maken nadrukkelijk deel uit van de opleiding. De opleiding wordt door een ervaren psycholoog gegeven, of onder supervisie daarvan. Bovendien volgen de leden studiedagen voor deskundigheidsbevordering en zijn er intervisiekringen.
Er is een gedragscode voor de erkende stress en burn-outcoaches. Een klachtencommissie is in opbouw.
Deskundigen zijn het erover eens dat autonomie een belangrijke factor is om stress te voorkomen of verminderen. Het is dan ook voor de hand liggend dat coachees zelf een coach kunnen kiezen die bij hun vraag en belevingswereld past. Uit onderzoek blijkt dat begeleiding door professionals die dicht bij de werkkring staan effectief is. De vereniging heeft daarom coaches uit elke sector: zorg, onderwijs, bankwezen, industrie, handel, overheid, enz. Zij staan dicht bij de praktijk van de coachee, kennen de functies en de omgeving waarin de coachee werkt.
Er is overigens geen wetenschappelijk bewijs dat artsen of psychologen effectiever zijn in begeleiding bij burn-out dan een evidenced based aanpak door deskundigen zonder medische of psychologische achtergrond. De leden komen uit verschillende disciplines zoals: psychologen, ervaren coaches, artsen, pedagogen, sociaal verpleegkundigen, preventieadviseurs, ervaren HR professionals, enz. De psychologen en artsen die de opleidingen volgen, geven aan dat hun oorspronkelijke opleiding veel te weinig concrete handvatten, oefeningen en tools bood om mensen met burn-out te begeleiden. De leden werken vanuit de verschillende vakdisciplines constructief samen aan wederzijdse deskundigheidsbevordering. De gemiddelde leeftijd van de coaches is 45 jaar; het zijn geen schoolverlaters.
Bij van Gils en Gasten werd de zorg geuit dat stress en burn-outcoaches onjuiste diagnoses zouden stellen. Bij de erkende opleidingen leren de coaches al op dag 1 dat ze nooit diagnoses stellen. Ze verwijzen alle coachees eerst naar een huis- of bedrijfsarts. Deze stelt de diagnose, sluit eventuele medische oorzaken of psychische stoornissen uit en geeft een advies over passende begeleiding. De arts volgt de patiënt op en zal fysieke klachten behandelen. Een coach begeeft zich nooit op dat terrein. Een praktiserend arts heeft in België gemiddeld 17 minuten per patiënt. Daarbinnen heeft hij of zij niet de tijd om bijvoorbeeld ontspanningsoefeningen te doen, re-integratie voor te bereiden, of om competenties te versterken zoals: plannen en organiseren, assertiviteit of zelfvertrouwen. De coach biedt o.a. die ondersteuning naast de zorg door de arts.
Zodra overspannenheid of burn-out gepaard gaat met onderliggende psychische stoornissen of complexere problematiek zoals trauma’s of depressie, dan zal de bedrijfs- of huisarts én de stress- en burn-out coach de coachee onmiddellijk doorverwijzen naar passende klinisch psychologische hulp. Het is goed te beseffen dat burn-out per definitie niet veroorzaakt wordt door een onderliggende medische of psychische stoornis. Burn-out kan iedereen treffen.
De Vereniging van Erkende Stress en Burn-outcoaches pleit voor een systeem van vergoeding via Mentale Vitaliteitcheques, analoog aan de loopbaancheques.
Dit zorgt voor een transparante en rechtvaardige vergoeding en is een goede investering voor de overheid: de kosten van overspannenheid en burn-out liggen hoog. Effectieve begeleiding kan burn-out voorkomen of indien dat al te laat is: verkorten.
Zoals het een stresscoach betaamt, pleiten wij voor een positieve kijk op het vakgebied. We kijken uit naar een constructief debat over stress en burn-out begeleiding en onderzoeken graag met de wetenschap en collega’s uit alle betrokken disciplines hoe we samen de zorg voor de coachees verder kunnen optimaliseren.
Namens het bestuur van de Vereniging van Erkende Stress en Burn-outcoaches:
Psycholoog – Stress en Burn-outcoach
Auteur: o.a. van Handboek coachen bij stress en burn-out
Dr. Elke Geraerts
Doctor in de psychologie – Stress en Burn-outcoach
Auteur o.a. van Mentaal kapitaal en Het Nieuwe Mentaal.
